Beaujolais
Beaujolais, de risee van de wijnwereld? Over het algemeen wordt Beaujolais niet als een serieuze wijn gezien. Gevalletje imagoschade, veroorzaakt door het niveau van de nouveau. Wat ons betreft totaal onterecht en wij beseffen ons dan ook terdege dat menigeen nog nooit een echt mooie Beaujolais gedronken heeft.
Tijd om daar verandering in te brengen.
Beaujolais Primeur
Dat Beaujolais niet altijd even serieus genomen wordt heeft alles te maken met de status van de Beaujolais Primeur. Lekker en fruitig. Drinkt makkelijk weg, maar bewaren moet je hem absoluut niet.
De primeur is een soort baby wijn. Dit is niet als belediging bedoeld, maar een wijn van slechts een week of zes oud kan ik geen volwassen wijn noemen. Het proces om Beaujolais primeur te maken duurt een week of zes en dan is de wijn op zijn vroegst drinkbaar. Fris en fruitig. Het proces is wezenlijk anders dan ‘gewone’ manier waarop wijn gemaakt wordt.
Maceration Carbonique
Men wilde rode wijn ook jong kunnen drinken. Niet pas na jaren als die eindelijk op dronk was, maar jong en fruitig. Men kwam er achter dat dat, met de gebruikelijke manier van vinifiëren, maar dan korter, niet ging lukken. Er kwam wel sap met kleur uit voort, maar veel van de aroma’s bleven door de korte inweektijd achter in de schillen waardoor er een ‘schrale’ wijn ontstond. Ergens halverwege de twintigste eeuw is de methode maceration carbonique ontdekt door experimenterende wijnmakers en onderzoekers.
Bij deze methode worden de hele druiventrossen in een cuve gepleurd, ze doen er wat koolzuurgas bij en sluiten de boel af. Zo laten ze het een dag of tien, max. twaalf op elkaar inweken voordat ze verder gaan.
Wat gebeurd er dan?
De druiven onder in de tank beginnen te gisten en zetten hun suikers in alcohol om, waar van nature koolzuurgas bij vrij komt. (scheetjes van de gist ;-)) De vergisting kan niet doorzetten omdat er geen zuurstof van buitenaf bij kan. Die stopt bij 1,5º à 2º alcohol. De gistcellen stikken door gebrek aan zuurstof. Zielig hè. In plaats daarvan vermengd het natuurlijke koolzuurgas zich met het toegevoegde koolzuurgas en samen dringen ze door de schillen van de druiven heen. Ze zetten hun anaerobe krachten in en trekken alle smaak en kleur uit de schillen. De schillen verzwakken door dat anaerobe geknabbel en barsten open. Het sap komt vrij en mengt zich met de aroma’s die reeds uit de schillen getrokken zijn door onze anaerobe vriendjes.
Na een dag of tien worden de druiven geperst om al het sap eruit te krijgen. De most wordt van de meuk gescheiden en verder vergist in een schone tank. De reeds aanwezige gistcellen komen wonder boven wonder weer tot leven door de frisse lucht en doen hun werk verder. Ze maken van het geperste sap wijn. Uiteraard onder regie van de wijnmaker.
Het resultaat
Een wijn die snel op dronk is , met inbegrip van veel kleur, fruitgeur en aroma’s. Door het ontbreken van een overvloed aan tannines is wijn, die op deze manier geproduceerd binnen twee jaar op dronk. Lang bewaren kun je hem niet, dus drink hem in ****naam lekker snel op. Niet snel in teugen, maar in tijd.
Deze methode wordt veel toegepast in het Mediterrane gebied, Spanje, Italië en Frankrijk. Het levert soepele fruitige wijnen op die, licht gekoeld, heerlijk zijn om te drinken in de zomer. De druiven die zich hier het beste voor lenen zijn o.a. de grenache en syrah.
Maceration semi-carbonique
In de Beaujolais doen ze dat net effe anders. Hier gebruiken ze als enige ter wereld de Gamay(noir-à-jus-blanc)druif. Een wezenlijk verschil. Het andere grote verschil met de rest van de wereld, is dat er in de Beaujolais géén extra koolzuurgas wordt toegevoegd.
Voilá, de methode Beaujolaise.
De geplette druiven die onderin de cuve aan het vergisten zijn mogen het complete koolzuurwerk alleen doen. Zonder hulp van buitenaf. Nu maar hopen dat de gistcellen genoeg scheetjes laten en niet voortijdig stikken wegens zuurstofgebrek. Anders is er later geen primeur.
Beaujolais Primeur
Alleen wij eigenwijze Nederlanders noemen deze tak van de Beaujolaissport ‘Primeur’. In de rest van de wereld is ze bekend onder de naam Beaujolais ‘Nouveau’. Al jaren lang wordt de Beaujolais Nouveau op de derde donderdag van november met veel bombarie wereldwijd verwelkomt. Hoewel het van de enorme happening die het in de jaren ’70 en ’80 was, aan populariteit heeft moeten inboeten. Je hoeft er vandaag de dag niet meer per se bij te zijn om er de volgende dag bij de koffieautomaat over mee te praten. De wedstrijdjes wie als eerst een fles in huis heeft zijn voorbij.
Het heeft er wel voor gezorgd dat de Nederlander, in het algemeen, de wijnen uit de Beaujolais minder serieus nemen. Of er zelfs hun neus voor optrekken.
Ontstaan van de Beaujolais Nouveau
Ergens begin jaren ’50 van de vorige eeuw begonnen enkele wijnboeren in de appelations Beaujolais en Beaujolais Village met het maken van Beaujolais Nouveau. Nadat de Franse wijnpolitie de kwaliteit erkent had en daarmee toestemming gaf voor vroegtijdige deblocage (het vrijgeven van de nieuwe oogst) van Beaujolais Nouveau, waren er honderden wijnboeren die het voorbeeld gingen volgen.
Ze vonden het blijkbaar geniaal dat collega’s erin geslaagd waren om hun wijn snel op dronk te krijgen, met geur, kleur én smaak. En dat, met slechts een ‘maceratie semi-cabonique’ van ±4 dagen.
Hoefden ze tenminste niet meer tot na de Pasen te wachten, zoals normaal gesproken gebruikelijk is in de Beaujolais, om hun nieuwe millésime te drinken. Proeven doen ze tussendoor. Dat wel, dat moet ook. Anders heb je toch geen flauw idee wat er zich in de cuve afspeelt.
De kwaliteit van de nouveau is een goede indicatie van wat er verder nog in het vat zit en later als ‘gewone’ Beaujolais of ‘gewone’ Beaujolais Village gebotteld, verkocht en genoten wordt.
Na Pasen.
Saint-Martin
Saint Martin, bij ons beter bekend als Sint Maarten. 11 November gaan hier nog altijd de kinderkes langs de deuren met hun zelf geknutselde (lees: door mama) lampionnetjes, om onder de verdekte smoes van het zingen van ieder jaar weer hetzelfde liedje, zoveel mogelijk snoep voor de barre wintermaanden bij elkaar te bedelen.
In Frankrijk is er een heel wijnfeest van gemaakt. Zo zijn ze in Frankrijk. Je kunt het zo gek niet bedenken of er is wel een feest voor bedacht. Daar zijn ze echt geniaal in. Meestal plakken ze er dan de naamdag van één of andere heilige aan vast. In dit geval is het dus Saint Martin, die zijn naam verstrekt aan de hedonistische wijnfeesten die in november gevierd worden.
Dat is overigens ook pas sinds de jaren ’50, gelijk met de introductie van de Beaujolais Nouveau. Jaren lang werd St. Martin alleen in Frankrijk op deze manier gevierd. Totdat….
George Dubœuf
In ’64 ging George Dubœuf definitief onder vaders vleugels vandaan en vestigde zich in Romanèche Thorins. Niet zozeer als ‘vigneront indenpendant’ maar als negociant. Toch even een andere tak van sport.
George was een handelaar in hart en nieren. Hij bouwde met zijn passie voor de Beaujolais een heel imperium op dat vandaag nog altijd de bekendste is van de streek. Het is niet meer zo als in de hoogtijdagen, maar toch.
Geniale marketingtruc
George was zo verliefd op zijn eigen streek met zijn aangename gastronomische wijnen, dat hij graag wilde dat de rest van de wereld deze wijnen net zo in de armen zou sluiten als hij zelf. Hij bedacht iets om het Beaujolaisfeest van Saint Martin wereldwijd tot een feest te maken. Hij maakte er een wedstrijdje van. Wie-o-wie is er als eerste bij, om de Beaujolais Nouveau van dat jaar, open te trekken voor die bekende Fransman/Fransvrouw, die speciaal voor de gelegenheid uitgenodigd is. Ergens in een toptent in Parijs of zo. Geniaal, maak er een wedstrijdje van, zet wat BF’ers in en maak er een hele happening van. Dat is hem goed gelukt. In het Verenigd Koninkrijk is het nog altijd zo dat een onderdaan op een van te voren afgesproken plek net buiten London de eerste fles aan mag bieden aan de Koningin. Wie dat lukt is de Nouveau held van het jaar. Jippie!! Wat een eer.
Wereldwijd op de kaart
In de hoogtijdagen van de Beaujolais Nouveau, reisde George de hele wereld af om de Nouveau, met veel vertoon, persoonlijk te presenteren. Dankzij George Dubœuf staat de Beaujolais wereldwijd op de kaart. De populariteit van de Beaujolais Nouveau happening heeft ervoor gezorgd dat de derde donderdag van November, in 1985 bij decreet van de regering de officiële start is geworden. Precies om 0:00 uur van woensdag op donderdag vertrekken de vrachtwagens onder luid getoeter, vanuit de Beaujolais de wereld in en barst het wijnfeest los.
Hameau Dubœuf
Hij heeft dat zo succesvol gedaan, dat het wijnbedrijf waar hij oorspronkelijk mee begon uitgegroeid is tot een soort Disney-Beaujolais achtig pretpark waar niet Mickey, maar wijn de hoofdrol speelt. Nou ja, Disney……voor wie het kent, vergelijk het met pretpark Oud Valkeveen, zelfde mate van knulligheid. Compleet met minigolf, 3D-bioscoop, museum, restaurant, Souvenirwinkel en het obligate speeltuintje voor kids die even genoeg hebben van al het wijngeweld.
Het is uitgegroeid tot een heuse toeristische wijn-trekpleister. Een romantische verbeelding van het wijnleven wat niet veel met het echte wijnleven te doen heeft. Torres in Spanje heeft overigens net zo iets in de buurt van Barcelona.
Het heeft ongetwijfeld bijgedragen aan hun beider wereldwijde bekendheid.
Appelations van de Beaujolais
Het gebied van de Beaujolais strekt zich uit op de westoever van de Saône. Grof gezegd tussen Mâcon en Lyon en is verdeeld in 12 appelations. De Cru’s bevinden zich in het noordelijke gedeelte, de Haut-Beaujolais. Tien stuks in totaal. De andere twee, de Beaujolais en Beaujolais Village liggen in het zuidelijke deel, de Bas-Beaujolais. De twee gebieden ontmoeten elkaar bij het stadje Villefranche-sur-Saôbe en worden van elkaar gescheiden door het riviertje de Nizerand. Door ons ook wel gekscherend de ‘nicherand’ genoemd. De noordelijke helft heeft een ondergrond van graniet en brengt daardoor significant andere en betere wijnen voort dan de zuidelijke helft. De grondsoort maakt dan ook het grote verschil tussen Haut- en Bas-Beaujolais.
De Cru's van de Beaujolais
Now we’re talking!
Door naar de serieuze wijnen van de Beaujolais. De Cru’s uit het noordelijke gedeelte van de Beaujolais, 10 stuks in totaal. Van zuid naar noord, met de klok mee zijn dat:
- Brouilly
- Côte de Brouilly
- Régnié
- Morgon
- Chiroubles
- Fleurie
- Juliénas
- Saint-Amour
- Chenas
- Moulin à Vent
Iedere Cru heeft zijn eigen typische kenmerken. Die kan ik hier wel uitgebreid gaan beschrijven, maar je kunt ze beter gaan proeven. Veel zinvoller en lekkerder. Wij hebben drie Cru’s in het assortiment van de sympathieke Bernard Santé die met zijn kleine familiebedrijf in de buurt van Juliénas zit. Alle drie volle, rijke wijnen van een wijnmaker die er helaas mee stopt omdat er niemand is die het stokje van het over kan nemen. Eeuwig zonde, vinden wij.
Cru wijn maken
In de Haut-Beaujolais mag de wijnmaker zelf kiezen of hij de traditionele manier van wijn maken volgt of dat ze de anaerobe krachten aan het werk zetten. De eerste methode is het vergisten met behulp van zuurstof. In dat geval duurt de vergisting van de druiven zo’n 14 dagen voordat de most van de meuk gescheiden wordt. Ontdaan van residuen en overige onzuiverheden gaat het sap vervolgens de malolactische fase in. Dit is de fase waarin de heftige appel- en citroenzuren omgezet worden in melkzuren die een stuk zachter zijn waardoor een wijn een aangenamer karakter krijgt.
Het rondpompen van het vergistende sap, in combinatie met de hoge temperaturen van 28º à 30º van gistende druiven, zorgen ervoor dat kleur en geurstoffen uit de schillen in het sap gaan zitten. Het resultaat is dan ook een dieprood sap wat een dieprode wijn oplevert. Doordat er op deze manier wel veel tannines in het sap komen zijn deze Cru’s uit de Beaujolais langer houdbaar dan hun vriendjes. Een groot verschil met ‘gewone’ Beaujolais uit het zuidelijke deel.
Conclusie
Het is tijd om de Cru’s zo langzamerhand eens onder het juk van de Nouveau vandaan te halen.
De Cru’s uit de Beaujolais verdienen het absoluut om weer serieus genomen te worden als wijn.
Uiteraard zijn er fantastisch mooie ‘gewone’ Beaujolais en Beaujolais Village te vinden, in deze streek, die officieel tot de Bourgogne behoort.
